„Kosovo će priznati Srpsku pravoslavnu crkvu na Kosovu, uključujući manastire, crkve i druge objekte koji se koriste u verske svrhe, kao sastavni deo Srpske pravoslavne crkve sa sedištem u Beogradu“ (Aneks B, tačka 1.2 Ahtisarijevog sporazuma).
I danas u kancelariji srpske misije u Briselu, na sastanku između evropskog komesara za proširenje, g. Olivera Varheljija i srpskog predsednika, Aleksandra Vučića, namerno izlaganje knjige “The Christian heritage of Kosovo and Metohija – The historical and spiritual heartland of the Serbia”, ne samo što je politički skandal, već evropski komesar podržava srpsku tezu za kulturološko nasleđe Kosova. Štaviše, sutra može da iznese konkretne ideje poznate kao: „Ahtisari plus“; „neophodne gorke kompromise za kosovsku stranu“, i druge, koje jasno mogu politički da stvore razne vrste standarda, teoretski i praktično nepoznatih na političkom postolju Evropske unije, predstavljajući to samo kao „sui generis“ ili kao rešenje „modus vivendi“.
Međutim, istorijske činjenice uvek omogućavaju pravičan politički pogled i tretman kada je u pitanju istorija kulture Kosova.
Sve ovo ima svoju istorijsku osnovu u srednjem veku. Teritorija današnjeg Kosova nije bila epicentar aktivnosti izgradnje srpskih crkava u doba Nemanjića. Najstarije srpske crkve građene su uglavnom na uskoj teritoriji Raške kao što su Studenica (kod Novog Pazara), sagradio ju je Stefan Nemanja, Manastir Mileševa (u blizini granice sa Bosnom), Sopoćani (Novi Pazar) i manastir Žiča, kasnije obnovljen u blizini Kraljeva, u kojem je bilo sedište Srpske autokefalije, podigao je Stefan Prvovenčani.
Drugim rečima, kolevka srpskih crkava i manastira tokom dve ili tri generacije vladavine Nemanjića, nalazila se na srpskim teritorijama, a ne unutar Kosova, piše Koha, prenosi KoSSev.
Ovo proširenje srpskih crkava poklapa se sa srednjovekovnom srpskom teritorijom što je izneo istoričar Konstatin Jireček, prema kojem su Srbi i Vizantinci, između vizantijskih pograničnih gradova Prizrena, Lipljana i Niša, s jedne strane, i srpskih planinskih venaca iznad Lima i Ibra, s druge strane. Posle srpske okupacije u doba Nemanje (1180. godine), vrlo brzo su ova bogata prirodna područja bila naseljena, naročito kod vrela Belog Drima i Sitnice.
Uzurpacija katoličkih crkava
Teritorija Kosova posle invazija srpskih vladara Stefana Dečanskog (1321-1331), Stefana Dušana (1331-1355) i u vreme poslednjeg vladara ove dinastije Uroša (1355-1371) našla se u centralnim delovima države Nemanjića. U vreme Nemanjića, vlast i Srpska pravoslavna crkva uzurpirale su mnoge katoličke crkve. Istovremeno je adaptiran i obnovljen veći broj verskih objekata, kao što su Crkva Svete Petke, crkva Svetog Spasa, crkva Svetog Nikole, Manastir Svetih Mihaila i Gavrila, kao i crkve u Korišu, Velikoj Hoči, Mušutištu i druge.
Glavni spomenici hrišćanske kulture na Kosovu, za koje se danas smatra da su srpske pravoslavne crkve i manastiri, kao što su manastiri Dečani, Gračanica, crkva svetih Mihaila i Gavrila i crkva Bogorodice Ljeviške u Prizrenu, Pećka patrijaršija, crkva Svetog Stefana u Mitrovici drevni su kako za autohtone Arbre, tako i za Srbe koji su okupirali Kosovo, jer do danas nijedan ozbiljan naučnik ne poriče činjenicu da su navedene crkve i manastiri izgrađeni, ponovo izgrađeni ili obnovljeni na temeljima drevnih spomenika rimskog i vizantijskog perioda“.